بی اشتهایی عصبی

مشکل بی اشتهایی عصبی یک اختلال روانشناختی است که عملکرد شخصی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار می­دهد. مشکل واقعی مبتلایان به آن بی‌اشتهایی به معنای نداشتن میل به غذا خوردن نیست، بلکه آن­ها بشدت از افزایش وزن یا چاق شدن می‌ترسند. تصویری که این افراد از شکل و اندازه بدن خود دارند، غیرواقعی است. به عنوان مثال با وجود لاغری شدید، همواره ترس زیادی از افزایش وزن یا چاق شدن دارند. ممکن است برای اندازه‌گیری وزن بدن­شان کارهای مختلفی انجام دهند از جمله وزن کردن مکرر خود، اندازه‌گیری وسواسی اندام‌ها و استفاده مستمر از آینه برای بازبینی قسمت‌هایی که چاق تصور می‌شود.  بی‌اشتهایی عصبی به احتمال زیاد در پانزده تا نوزده سالگی ایجاد می‌شود. برخلاف این تصور اشتباه که این اختلال، مختص سنین جوانی است، حتی در سنین سالخوردگی نیز مشاهده شده است. میزان شیوع بی‌اشتهایی عصبی در میان زنان تقریبا نیم درصد است و در مردان تقریباً یک دهم زنان است. بروز بی‌اشتهایی عصبی ظاهرا در دهه‌های اخیر افزایش یافته است. در افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی، موی سر و همچنین ناخن‌ها، نازک و شکننده و پوست بسیار خشک می‌شود، پوست خیلی از بیماران، مخصوصا روی کف دست آن­ها، به زردی متمایل می‌شود. با سرما مشکل دارند و دست‌ها و پاهای آن­ها اغلب سرد و کبود است. پوکی استخوان در بیماران مبتلا به بی‌اشتهایی روانی بسیار شایع است. به همین دلیل، بیماران مدام دچار شکستگی و بدشکلی استخوان می‌شوند. به علت فشار خون پایین، احساس خستگی، ضعف و سرگیجه دارند. کمبود ویتامین نیز ممکن است وجود داشته باشد. حتی ممکن است افراد مبتلا به این اختلال از بی‌نظمی‌های قلبی بمیرند.

بعضی از از افرادی که تصمیم جدی برای لاغر شدن می­گیرند، تقریبا همه وقتشان را به رژیم، کالری غذاها، اینکه چقدر کم کرده­اند و چقدر چاق شده­اند و خلاصه رژیم گرفتن و لاغری اختصاص می­دهند و همواره نگران چاق شدن هستند. به گونه­ای که دیگر این برنامه به یک وسواس جدی تبدیل می­شود. در این شرایط است که زندگی جدا آزاردهنده شده و تبدیل به زندان کاهش وزن می شود. در این حلت فرد صرفا در مسیر درست لاغری نیست بلکه این توجه جدی به غذا، کاهش وزن و مسائل مربوط به آن همگی علائم و نشانه­هایی از مشکلی مهمترند، مشکلاتی شبیه افسردگی، احساس تنهایی، عدم امنیت و ترس، فشار روحی برای بهترین بودن، استرس و رفتارهای غیر قابل کنترل. چیزهایی که هیچ رژیم کاهش وزنی نمی­تواند آن­ها را از فرد دور کند.

افراد مبتلا به بی­اشتهایی عصبی خطایی را در رفتار خود نمی­بینند که بخواهند به دنبال درمان آن باشند بنابراین وظیفه سایر افراد خانواده است که به کمک بیمار بیایند. در ابتدا ممکن است به نظر برسد که هیچ راه حلی برای درمان این اختلال وجود ندارد. اما با یک درمان چندوجهی شامل دارو درمانی، رفتاردرمانی، خانواده درمانی و گروه درمانی می­توان به طور کامل این بیماری را درمان کرد.

توجه و آگاهی نسبت به این بیماری بسیار حائز اهمیت است چرا که در سال­های اخیر، لاغر و اندامی بودن چه در رسانه­های جمعی به شکل مستقیم و غیرمستقیم و چه در شبکه­های اجتماعی مورد توجه است و احتمال بوجود آمدن نشخوار و وسواس فکری و به تبع آن بی­اشتهایی عصبی را در افراد مستعد بیشتر خواهد کرد.

     مهدی علی­محمدی

روانشناس و مشاور خانواده